GOZ czyli Gospodarka o Obiegu Zamkniętym jest globalnym trendem, wokół którego coraz więcej przedsiębiorstw i branż konstruuje strategie biznesowe i koncentruje perspektywy rozwoju. Firmy dostrzegają potrzebę zmiany paradygmatu z patrzenia na gospodarkę w sposób linearny, na myślenie cyrkularne, gdzie produkt czy materiał pozostaje w pełni wykorzystany i to wielokrotnie.
To, w jaki sposób GOZ wpływa i będzie w przyszłości wpływać na poszczególne sektory gospodarki zależy od specyfiki branż i ich oddziaływania na środowisko. Jak to wygląda z perspektywy sektora elektroenergetycznego?
Realizacja strategii Europejskiego Zielonego Ładu
Na początku 2020 r. Komisja Europejska przyjęła nowy plan działań, których celem jest przyspieszenie w zakresie tworzenia gospodarki o obiegu zamkniętym na Starym Kontynencie.
Plany Brukseli zakładają szereg aktywności, których celem jest skoncentrowanie uwagi firm na całym cyklu życia produktów, a następnie dostosowanie naszej gospodarki do zielonej rewolucji. Zdaniem ekspertów, rozwój GOZ pozwoli na wzmocnienie konkurencyjności w skali globalnej.
Co więcej, bez rozwoju GOZ nie będzie możliwe osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r., a tym samym ochrona środowiska naturalnego oraz wzmocnienie gospodarczej konkurencyjności w obszarze innowacji i nowoczesnych technologii. Warto podkreślić, że w skali całej Unii Europejskiej jedynie 12 proc. surowców wtórnych i zasobów ponownie trafia do gospodarki. Dlatego oferuje się cały szereg rozwiązań oraz zachęt w stosunku do przedsiębiorstw, aby np. wiele produktów psujących się zbyt łatwo zastępować sprzętami, które można naprawić albo poddać recyklingowi.
Eksperci szacują, że transformacja europejskiej gospodarki w model o obiegu zamkniętym (GOZ) może wygenerować ponad 150 mld euro rocznie w perspektywie najbliższej dekady, a to wszystko dzięki powtórnemu wykorzystaniu zasobów.
Energetyka a Gospodarka Obiegu Zamkniętego
Jak wynika z raportu „Gospodarka obiegu zamkniętego – szanse i wyzwania”, ponad 80% energii wytwarzanej w Polsce ciągle pochodzi ze źródeł konwencjonalnych. Obecnie dzięki konkretnym zapisom w dokumentach strategicznych np. „Polityce energetycznej Polski do 2040 roku” w perspektywie najbliższych dekad powinniśmy obserwować obniżenie poziomu udziału stałych paliw kopalnych z obecnego poziomu 80% do 55-60% w 2030 r.
–GOZ [gospodarka obiegu zamkniętego] oznacza rozsądne gospodarowanie zasobami naszej planety, by maksymalnie wykorzystywać surowce – podkreśla Jacek Ławrecki, Dyrektor ds. komunikacji na Polskę i Kraje Bałtyckie, Fortum, członek Zespołu PTEZ ds. Promocji Kogeneracji – Oczywiste jest to, że nie każdą rzecz da się bez końca naprawiać i przetwarzać. Z odpadów, które nie nadają się do ponownego przetworzenia, możemy jednak wyprodukować paliwo i odzyskać z niego energię, którą następnie wykorzystamy do ogrzania czy oświetlenia naszych domów.
Jedną z inicjatyw na rzecz rozwoju GOZ i zwiększenia znaczenia tego trendu w rodzimej gospodarce jest powołanie Koalicji „Włącz Czystą Energię dla Polski”. Inicjatywę objęły patronatem Ministerstwo Środowiska i Klimatu, Ministerstwo Przedsiębiorczości, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Instytut Ochrony Środowiska. Przyłączyły się do niej także Bank Ochrony Środowiska, Browary Polskie, Coca Cola HBC, ENERIS, Instytut Jagielloński, EOD Technologies, Karmar, Koleje Mazowieckie Kompania Piwowarska, Strabag, Polish Brief i Polmass. Celem powołania Koalicji jest przede wszystkim wymiana wiedzy i doświadczeń i dzielenie się tzw. dobrymi praktykami. W ten sposób wiele cennych inicjatyw stosowanych np. w elektroenergetyce ma szansę na realizację i zastosowanie w innym obszarach i sektorach gospodarki.
W ramach tworzenia przestrzeni dialogu na temat rozwoju GOZ w naszym kraju, podmioty zrzeszone w Koalicji zorganizowały w październiku ubiegłego roku Kongres GOZpodarka, w trakcie którego dyskutowano o tym, jaka powinna być droga Polski do gospodarki obiegu zamkniętego. W tym kontekście warto przywołać jeden z projektów zrealizowanych przez Fortum w sektorze elektroenergetycznym.
– Zdajemy sobie sprawę, że gospodarki obiegu zamkniętego nie można wdrażać wszędzie tak samo. Elektrociepłownia, którą zbudowaliśmy w Zabrzu to przykład rozsądnego kompromisu między ambitnymi planami klimatycznymi, a warunkami, z jakimi mamy do czynienia w Polsce – ma możliwość współspalania węgla i paliwa pochodzącego z odpadów. – zaznacza Jacek Ławrecki.
Wsparcie dla GOZ
Rośnie zainteresowanie instytucji finansowych wsparciem dla projektów mających kluczowe znaczenie dla gospodarki o obiegu zamkniętym. Banki działające na Starym Kontynencie we współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI) pracują obecnie nad wspólną inicjatywy o wartości 10 mld euro, której głównym zadaniem jest zdynamizowanie transformacji w kierunku GOZ. Jednym z członków inicjatywy jest polski Bank Gospodarstwa Krajowego.
Niemniej istotne jest wsparcie legislacyjne i uruchamianie źródeł finansowania z budżetu centralnego. Stąd warto podkreślić, że we wrześniu 2020 r. powołano do życia Zespół do spraw gospodarki o obiegu zamkniętym. Zadaniem tego gremium jest m.in. identyfikacja barier systemowych związanych z efektywnością i skutecznością funkcjonowania przepisów prawa w obszarze gospodarki niskoemisyjnej, a także analiza i rekomendowanie kierunków zmian przepisów prawa. Do zespołu zaproszono nie tylko przedstawicieli administracji rządowej, ale również organizacji branżowych i pozarządowych, co powinno pozwolić na skuteczniejsze wdrażanie rozwiązań sprzyjających rozwojowi GOZ w Polsce.
*** *** ***
Eksperci firmy Fortum dyskutowali o perspektywach rozwoju kogeneracji i zazieleniania ciepłownictwa w ramach grudniowego spotkania Kawa z Kogeneracją – relacja ze spotkania na stronie Polskiego Towarzystwa Elektrociepłowni Zawodowych.
