W przeszłości z sektora energetyki i przemysłu pochodziło najwięcej zanieczyszczeń powietrza, jednak w wyniku modernizacji oraz wprowadzenia szeregu regulacji prawnych i technologicznych wpływ tych sektorów na jakość powietrza znacząco zmalał. Obecnie głównymi przyczynami powstawania smogu są emisje z sektora bytowo-komunalnego i transportu. Emisja pyłów i szkodliwych gazów z lokalnych kotłowni węglowych i pieców domowych, w których spala się węgiel o niskiej jakości oraz odpady komunalne, to w tej chwili problem całego kraju. Według statystyk krajowych (GUS – „Zużycie energii 2017”) w 2015 r. 49% gospodarstw domowych w Polsce stosowało urządzenia grzewcze spalające paliwa stałe, głównie węgiel kamienny. To te źródła w dużej mierze pogarszają stan powietrza w polskich miastach.
Szansą na zmniejszenie negatywnych skutków zdrowotnych popytu na ciepło jest rozwój sieci i systemów ciepłowniczych przy równoległym zmniejszeniu liczby kotłów i pieców, które nie spełniają norm emisji. Jednym z efektywniejszych narzędzi uzyskania wyraźnych i trwałych efektów w tym zakresie jest zastosowanie w źródłach ciepła jednostek kogeneracji.
Rozwój ciepłownictwa systemowego wspomaga walkę ze smogiem, ponieważ nie ma lepszego sposobu na ograniczanie zanieczyszczenia powietrza niż korzystanie z ciepła wytwarzanego w elektrociepłowniach i ciepłowniach spełniających wysokie normy emisji. Warto podkreślić, że ciepłownictwo systemowe jest także najbezpieczniejszym i najmniej awaryjnym sposobem zaopatrzenia w ciepło mieszkańców. W przeciwieństwie do indywidualnych pieców nie stwarza zagrożenia zatrucia tlenkiem węgla.
Wykorzystanie ciepłownictwa systemowego powinno być jednym z priorytetów rozwoju polskich gmin. Wszędzie tam, gdzie są warunki dla odbioru ciepła i gdzie istnieją nieefektywne systemy ciepłownicze, powinno się wprowadzać źródła kogeneracyjne jako najbardziej efektywny sposób wytwarzania energii. Podłączając do systemów ciepłowniczych, zasilanych jednostkami kogeneracyjnymi, jak największą liczbę odbiorców, możemy zdecydowanie zredukować największe źródło zanieczyszczenia powietrza w polskich miastach. Podczas wytwarzania ciepła w kogeneracji spełniane są zaostrzone wymogi ochrony środowiska i eliminowane są szkodliwe pyły z palenisk domowych.
Kogeneracja zalicza się do czystych technologii węglowych, które wpisują się w politykę Polski i Unii Europejskiej w zakresie ograniczania emisji CO2. Jest to niezwykle istotne w sytuacji, gdy główne paliwa polskiej energetyki to węgiel kamienny i brunatny, a surowce te decydują o bezpieczeństwie energetycznym naszego kraju.
Produkcja energii elektrycznej i ciepła w kogeneracji spełnia najwyższe normy środowiskowe, a wysoka wydajność tej technologii powoduje redukcję kosztów zewnętrznych związanych z zanieczyszczeniem środowiska. Kogeneracja jest też bardziej efektywna niż tradycyjne rozwiązania – pozwala maksymalnie wykorzystać energię pierwotną. Przy produkcji ciepła i energii elektrycznej oddzielnie sprawność elektrowni sięga ok. 40%, podczas gdy sprawność elektrociepłowni 80–85%, czyli jest dwa razy większa.
Autor: Zbigniew Kajdanowski
Przewodniczący Zespołu PTEZ ds. promocji kogeneracji
Zastępca Dyrektora Departamentu Komunikacji Korporacyjnej
PGE Energia Ciepła S.A.
Więcej informacji w Raporcie o kogeneracji w ciepłownictwie