Transformacja polskiego ciepłownictwa to temat tego kolejnego wydania magazynu opinii Cire Cafe. Gościem Janusza Pietruszyńskiego, redaktora naczelnego Cire.pl była Dorota Jeziorowska, dyrektor Polskiego Towarzystwa Elektrociepłowni Zawodowych.
[Transkrypcja nagrania]
Red. Janusz Pietruszyński: Proszę Państwa impulsem do tego spotkania w Cire Cafe jest odbywający się co roku, a w tym roku pod koniec czerwca w Brukseli, kongres poświęcony transformacji ciepłownictwa, ale również kongres zadający pytania, co dalej z kogeneracją. W tym roku na tym kongresie była obecna polska delegacja. I o to wydarzenie zapytam na początku naszego spotkania. Pani Dyrektor, jaki cel, jakie postulaty przyświecały Państwa wizycie na tym Kongresie?
Dorota Jeziorowska: My generalnie jako polska reprezentacja w trakcie kongresu organizowanego przez COGEN Europe, chcieliśmy pokazać tak naprawdę specyfikę transformacji polskiego sektora ciepłownictwa, dlatego że w naszym kraju będzie się różniła od tego samego procesu realizowanego w innych państwach, ze względu właśnie na naszą specyfikę. Czyli duże zagęszczenie zabudowy, relatywnie niekorzystne z perspektywy ciepłownictwa warunki klimatyczne i to, że takie uwarunkowania powinny być uwzględnione, w całokształcie jakby w całym otoczeniu regulacyjnym, w obszarze właśnie ciepłownictwa i procesu transformacji. I tutaj jeżeli chodzi o takie główne postulaty, czyli to z czym pojechaliśmy tak naprawdę do Brukseli, to między innymi raport PTEZ, który miał swoją premierę pod koniec maja. Myślę, że tutaj te wielkości i te uwarunkowania, które pokazaliśmy w tym raporcie, są takie bardzo obrazowe i prezentując wyniki w Brukseli, zarówno tutaj po stronie przedstawicieli instytucji unijnych oraz branż z innych państw członkowskich Unii Europejskiej. Pokazaliśmy, jak trudne będzie przeprowadzenie tego procesu w naszych warunkach krajowych. I pokazaliśmy przede wszystkim, że kogeneracja, o której dzisiaj rozmawiamy będzie nieodłącznym elementem tego procesu w perspektywie tak naprawdę roku 2050, czyli wtedy kiedy ma być osiągnięta neutralność klimatyczna. Tylko rola tej kogeneracji będzie się zmieniać, na przestrzeni kolejnych kamieni milowych, których osiągnięcie będzie warunkowało spełnienie kryterium efektywnego systemu ciepłowniczego, do którego to spełnienia, tego kryterium, dążą wszystkie systemy ciepłownicze w Polsce. Tutaj jeżeli chodzi o taki główny postulat, mamy świadomość, tego jako branża, że tak naprawdę większość kluczowych ustaleń w ramach pakietu Fit for 55, już została dokonana, tak naprawdę finalizują się procesy związane z dyrektywami EED, ETS, RED, i trochę mniej zaawansowany jest proces związany z dyrektywą EPBD. Natomiast jakieś decyzje w tym zakresie zostały już podjęte. Nie jest to najbardziej korzystne dla tak naprawdę wszystkich państw członkowskich. Tutaj w naszej opinii podejście, czy te regulacje powinny być zdecydowanie bardziej elastyczne i umożliwiające dostosowanie się poszczególnych państw członkowskich do pozostawienia, jakby takiej swobody w osiągnięciu celów w zakresie neutralności klimatycznej. Tutaj wyliczyliśmy, że gdyby nie tak naprawdę działania czy po stronie polskiej administracji rządowej, branży, europarlamentarzystów, to przy tych liczbach, które już pokazaliśmy w naszym raporcie, konieczność poniesienia nakładów na poziomie od 278 mld do 418 mld złotych. Gdyby nie to działanie w obszarze, w trakcie procesu legislacyjnego, wówczas poziom tak naprawdę nakładów, który byłby niezbędny do poniesienia wzrósłby o 70 mld złotych w zakresie transformacji infrastruktury wytwórczej. Czyli blisko 40 proc. Czyli te nakłady byłyby jeszcze większe. Natomiast nie udało się i to, o co teraz tak naprawdę walczymy to dostrzeżenie, w tym wszystkim odbiorcy końcowego. I potencjalnego obciążenia, po stronie odbiorcy końcowego i to, żeby ono mogłoby być jak najmniejsze i żeby ta transformacja mogła być skutecznie przeprowadzona, natomiast przy jak najmniejszym obciążeniu odbiorców, mieszkańców Polski.
Red. Janusz Pietruszyński: Pani Dyrektor, jak Pani ocenia, jak duża jest przestrzeń do rozmów? Jaki jest odbiór waszych postulatów, bo przyjęło się myśleć w ten sposób, że istnieje duże niezrozumienie punktu startowego w transformacji, jaki ma polska gospodarka. Nie chodzi tylko o ciepłownictwo, ale generalnie o całą naszą gospodarkę. Jest też druga taka opinia, że w instytucjach unijnych panuje takie przekonanie, że polskie ciepłownictwo można zazielenić ot tak po prostu, pstryknięciem palcami, wystarczy więcej OZE, wystarczy więcej pomp ciepła i wszystko będzie tak jak być powinno. Zatem jeszcze raz to pytanie, czy czujecie, że wasze argumenty, wasze postulaty trafiają na dobry grunt, jest przestrzeń do rozmów, jesteście z tymi argumentami, w dobrym miejscu, chcą z wami rozmawiać i czy będzie zrozumienie, ze strony UE?
Dorota Jeziorowska: Tutaj tak naprawdę po stronie, niestety administracji unijnej, przynajmniej w oficjalnych przekazach brakuje tego zrozumienie, dla polskiej specyfiki. To przekonanie, o którym Pan Redaktor wspomniał, mówiąc o tym, że można ot tak Warszawę, Kraków, Wrocław, Poznań odciąć tak naprawdę wszystkie budynki od ciepłownictwa systemowego i przyłączyć, czy zainstalować pompy ciepła zasilane, energią z OZE, jest bardzo popularne. Brakuje takiej technicznej i ekonomicznej wiedzy w tym zakresie, a tutaj ten proces nie jest taki łatwy. Nie da się samymi tylko regulacjami i wprowadzeniem, przepisów wskazujących na przykład na trajektorię wymogów, czy trajektorię tego zazielenienia, dokonać faktycznie zazielenienia całego sektora, tutaj w tym przypadku ciepłownictwa systemowego. Po stronie branży, czyli po stronie techników z innych państw członkowskich, widać tutaj oczywiście zrozumienie, natomiast tak naprawdę to co nas najbardziej interesuje w tym momencie, zrozumienie po stronie instytucji UE. Tutaj w tym zakresie w czasie tej konferencji mieliśmy okazję również porozmawiać i przekazać przede wszystkim nasz raport Pani Komisarz ds. Energii UE, Pani Kadri Simson i zamienić kilka słów w temacie tej specyfiki transformacji i tego, jak trudny będzie to proces, jeżeli chodzi o państwa takie jak Polska. Natomiast w tym momencie, tak jak już wcześniej wskazałam, trochę droga do jakichś zmian, w zakresie regulacji czysto sektorowych, niestety się zamknęła i tutaj to co jest teraz, w tym momencie takim naszym głównym postulatem i rekomendacją i mam nadzieję, że znajdzie zrozumienie, mimo, że ten temat jest naprawdę bardzo bardzo trudny, to potencjalna zmiana rozporządzenia GBER w zakresie maksymalnej intensywności pomocy publicznej, która w tym momencie tak naprawdę w przypadku inwestycji w energetyce wynosi pomiędzy 30 proc. a 45 proc. i tutaj w naszej opinii, czy bazując na naszych obliczeniach taka minimalna wartość tej intensywności pomocy publicznej, która byłaby rekomendowana, żeby zminimalizować ten wpływ na odbiorców końcowych to 60 proc. Wiemy, że takie zadanie i przeprowadzenie takiego procesu w ogóle, wszczęcie takiej inicjatyw legislacyjnej jest trudne, natomiast liczymy, że poprzez działania na forum UE, pokażemy, że w tym wszystkim bardzo ważny jest odbiorca końcowy.
Red. Janusz Pietruszyński: Pani Dyrektor za nami I część 2023 r. Jednym z najważniejszych wydarzeń ostatnich miesięcy był kolejny Kongres Kogeneracji, Pani wspomniała o waszym raporcie. Mamy okres wakacyjny, zatem zachęćmy do lektury tego opracowania, co znajdziemy w środku, główne postulaty, które Państwo wyartykułowali jako branża w najnowszym raporcie PTEZ?
Dorota Jeziorowska: Jak najbardziej zachęcam do zapoznania z naszym raportem, który jest dostępny na stronie PTEZ. Postaraliśmy się tutaj możliwie syntetycznie, a przy tym jak najbardziej rzeczowo przedstawić uwarunkowania procesu transformacji w Polsce, w oparciu o te kluczowe rozstrzygnięcia, dokonane w ramach pakietu Fit for 55. I tutaj naszymi tak naprawdę trzema najważniejszymi celami było określenie poziomu nakładów inwestycyjnych niezbędnych do poniesienia na ten proces, z drugiej strony wskazanie wariantów technologicznych i tak naprawdę możliwych do zastosowania technologii w tym procesie, które pozwolą na finalne osiągnięcie celów w zakresie neutralności klimatycznej w roku 2050, w odniesieniu do sektora ciepłownictwa systemowego. W raporcie zawarliśmy również nasze postulaty, dotyczące kierunków implementacji tych najważniejszych aktów prawnych, procedowanych w ramach pakietu Fit for 55, ponieważ wiemy, że co prawda takie najważniejsze ustalenia zostały już dokonane na poziomie dyrektyw, natomiast mamy świadomość, że w części przypadków kluczowe będą mechanizmy zawarte w prawodawstwie krajowym, poprzez które zostanie dokonana transpozycja tych przepisów. Tutaj też wyselekcjonowaliśmy te najważniejsze kwestie i odpowiednio je zaadresowaliśmy i wszystko to jest jak najbardziej do przeczytania, do zapoznania się w tym raporcie. Chciałabym Państwu to jeszcze zobrazować, jak duże środki są poniesione na proces transformacji sektora ciepłownictwa systemowego z Krajowego Planu Odbudowy Polska ma uzyskać około 158 mld złotych, natomiast nawet w przypadku tego najbardziej optymistycznego scenariusza transformacji sektora, koszt tej transformacji będzie prawie dwukrotnie większy niż poziom środków, które mamy uzyskać z KPO, więc skala jest naprawdę bardzo duża, a to jest tylko i wyłącznie ta część całego sektora energetycznego, jakim jest ciepłownictwo systemowego.
Red. Janusz Pietruszyński: Pani Dyrektor bardzo dziękuję za komentarz i za wizytę w Cire Cafe.
