Podczas konferencji prasowej Polskie Towarzystwo Energetyki Cieplnej (wcześniej PTEZ) zaprezentowało nowy raport, który szczegółowo omawia stan transformacji sektora energetyki cieplnej w Polsce. Skupiono się na kluczowych wyzwaniach i możliwościach związanych z wdrażaniem innowacyjnych rozwiązań w zakresie dekarbonizacji systemów ciepłowniczych. Wielowariantowa analiza techniczna, ekonomiczna i regulacyjna, przeprowadzona w ramach prac nad raportem, wskazuje na konieczność dostosowania ciepłownictwa do unijnych regulacji „Fit for 55”. Eksperci podkreślają, że dekarbonizacja sektora wymaga współpracy wszystkich uczestników rynku ciepła oraz znacznych nakładów inwestycyjnych, sięgających nawet 466 miliardów złotych do 2050 roku.
Raport PTEC został zaprezentowany podczas konferencji prasowej, która odbyła się w Centrum Prasowym Polskiej Agencji Prasowej w Warszawie.
W ramach raportu przeprowadzono wielowariantową analizę ekonomiczną, techniczną i regulacyjną możliwych kierunków dojścia przez systemy ciepłownicze do neutralności klimatycznej w 2050 roku w oparciu o regulacje zawarte w pakiecie „Fit for 55”. Głównym jej założeniem było osiągnięcie lub utrzymanie przez system ciepłowniczy statusu efektywnego systemu ciepłowniczego w odniesieniu do poszczególnych rynków ciepła, różniących się wielkością i strukturą zapotrzebowania.
– Dziś ciepło systemowe w Polsce gwarantuje tzw. komfort cieplny dla ponad 15 mln Polaków, zamieszkujących ponad połowę gospodarstw domowych w naszym kraju. Wciąż jednak większość ciepła sieciowego pochodzi z węgla, a biorąc pod uwagę zbliżające się pierwsze kamienie milowe na drodze do neutralności klimatycznej, konieczne będzie systematyczne zwiększanie udziału ciepła z OZE i wysokosprawnej kogeneracji oraz ciepła odpadowego – wskazuje Dariusz Marzec, Prezes Zarządu PGE Polskiej Grupy Energetycznej i Prezes Zarządu PTEC. – Oszacowaliśmy, że na przeprowadzenie całego procesu transformacji potrzeba prawie 500 miliardów złotych w perspektywie do 2050 r. Stąd istotne jest tworzenie przyjaznego otoczenia prawno-regulacyjnego, współpraca wszystkich uczestników rynku, a także konstruowanie odpowiednich narzędzi finansowych, by zakładane cele osiągnąć.
W raporcie przeanalizowano najważniejsze technologie i paliwa, które mogą być wykorzystane w celu dekarbonizacji sektora ciepłownictwa systemowego. Opisano zakres możliwych do zastosowania w sektorze technologii, ich specyfikę pracy, możliwość partycypacji w procesie dekarbonizacji czy przepaliwowania. Zdaniem ekspertów PTEC kluczowymi rozwiązaniami w procesie dekarbonizacji będą:
- źródła gazowe,
- źródła biomasowe,
- źródła geotermalne,
- wielkoskalowe pompy ciepła,
- kotły elektrodowe zasilane energią elektryczną z OZE,
- ciepło odpadowe,
- gazy zdekarbonizowane.
Jak szacuje PTEC w swojej analizie, w przypadku Polski sprostanie wymaganiom unijnego pakietu „Fit for 55” będzie w zależności od scenariusza wymagało poniesienia nakładów na poziomie:
- od 102 mld zł do 211 mld zł – nakłady na infrastrukturę wytwórczą,
- od 82 mld zł do 106 mld zł – nakłady na infrastrukturę przesyłową i dystrybucyjną,
- od 115 mld zł do 149 mld zł – nakłady na modernizację instalacji odbiorczych,
- czyli łącznie – od 299 mld zł do 466 mld zł na dekarbonizację sektora ciepłownictwa systemowego w perspektywie do 2050 r.
Eksperci wskazują, że na długoterminowe perspektywy rozwoju systemów ciepłowniczych będą miały wpływ przyjęte rozwiązania prawne zawarte w Dyrektywie (UE) w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD). Będą powodować z jednej strony zwiększone tempo termomodernizacji istniejących budynków. Z drugiej zaś wprowadzą zaostrzone wytyczne techniczne dla nowego budownictwa mieszkalnego w kierunku wysoko energooszczędnym i pasywnym. Będzie to skutkować zmniejszeniem zapotrzebowania na ciepło dla istniejącej masy budynków.
Jednocześnie raport postuluje uwzględnienie szeregu wniosków i rekomendacji, proponowanych przez ekspertów PTEC. Jednym z warunków skutecznego przeprowadzenia procesu dekarbonizacji ciepłownictwa systemowego w Polsce jest to, żeby w procesie tym partycypowały wszystkie strony, będące uczestnikami rynku ciepła, ponieważ poszczególne realizowane działania są od siebie uzależnione. Eksperci PTEC podkreślają, że obok coraz większej presji czasowej, kluczowymi wyzwaniami dotyczącymi transformacji są kwestie związane z optymalnym doborem mocy, lokalizacji i technologii dla nowych źródeł. Skuteczna dekarbonizacja systemu ciepłowniczego w danej lokalizacji powinna obejmować również klienta końcowego, do którego często bezpośredni dostęp ma dostawca ciepła (operator sieci ciepłowniczej).
W raporcie czytamy, że „projektanci w Polsce polegają na danych obliczeniowych dotyczących klimatu z normy PN-EN 12831:2006 z 2006 r., która wprost przywołuje podział na 5 stref klimatycznych z temperaturami obliczeniowymi od -24 do -16 st. C z 1982 r.” Obowiązujący podział na strefy klimatyczne pochodzi z danych dla lat 1962-1981, podczas gdy obecnie obserwowany jest trend zmian klimatycznych oraz wynikowo podniesienie poziomu minimalnej temperatury otoczenia. Warunkiem koniecznym do wdrażania sieci ciepłowniczych kolejnych generacji jest zmiana regulacji węzłów cieplnych i dostosowanie instalacji wewnętrznych do pracy w niskim reżimie temperaturowym.
Wśród rekomendowanych zmian regulacyjnych PTEC proponuje wprowadzenie nowych mechanizmów bądź zmian do obecnie funkcjonujących rozwiązań, w tym:
- Wprowadzenie mechanizmu wynagradzającego dostępność (dyspozycyjność) w odniesieniu do jednostek kluczowych z perspektywy bilansowania krajowego systemu elektroenergetycznego;
- Wprowadzenie mechanizmu wsparcia operacyjnego do technologii Power to Heat;
- Wprowadzenie możliwości zakwalifikowania całego strumienia ciepła wytworzonego w pompach ciepła (zaklasyfikowanych jako źródło OZE) oraz w kotłach elektrodowych jako ciepło z OZE na potrzeby spełnienia definicji efektywnego systemu ciepłowniczego;
- Obrót gwarancjami pochodzenia ciepła z OZE na rynku szerszym niż obejmujący dany system ciepłowniczy i rozszerzenie gwarancji pochodzenia ciepła o ciepło odpadowe;
- Zwiększenie i ułatwienie możliwości uzyskania białych certyfikatów;
- Zmiany w zakresie polityki taryfowej;
- Aktualizacja parametrów obliczeniowych wykorzystywanych przy projektowaniu obciążenia grzewczego w budynkach;
- Usprawnienie i uproszczenie wybranych procedur administracyjnych związanych z inwestycjami w obszarze ciepłownictwa systemowego.
– Przedsiębiorstwa energetyczne działające w sektorze ciepłowniczym powinny uzyskać szeroki dostęp do środków finansowych, które będą stanowić źródło wsparcia inwestycyjnego. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że intensyfikacji procesu dekarbonizacji sektora powinny towarzyszyć zmiany w zakresie taryfowania ciepła, w tym m.in. elastyczności w kształtowaniu taryfy dla jednostek kogeneracji – wskazuje dr hab. Krzysztof Zamasz, Wiceprezes Zarządu Veolia Energia Polska i Prezes Zarządu Veolia Energy Contracting Poland. – Poza samą implementacją dyrektyw pakietu Fit for 55, najważniejsze jest teraz jak najszybsze wprowadzenie odpowiednich narzędzi i mechanizmów wspierających przedsiębiorstwa energetyczne w realizacji inwestycji, które muszą zostać ukończone już w najbliższych latach – dodaje Krzysztof Zamasz.
Eksperci PTEC w swoim najnowszym raporcie zaznaczają, że sektor ciepłownictwa systemowego jest ważnym elementem stabilizacji pracy Krajowego Systemu Elektroenergetycznego poprzez produkcję ciepła i energii elektrycznej w skojarzeniu. Jednocześnie ciepłownictwo ma ogromny potencjał w wykorzystywaniu nadwyżek produkcji energii elektrycznej odnawialnej oraz jej magazynowania i konwersji na ciepło odnawialne. W celu jeszcze większej współpracy między sektorami należy m.in. umożliwić szerokie stosowanie technologii Power to Heat w ciepłownictwie.
Jak czytamy w raporcie, przyspieszenie procesu transformacji nie będzie możliwe bez usprawnienia i uproszczenia wybranych procedur administracyjnych. Kluczowe znaczenie ma przyjęcie szybkiej ścieżki w zakresie postępowań administracyjnych dla inwestycji związanych z dekarbonizacją ciepłownictwa. Na szczególną uwagę zasługuje tutaj przyspieszenie i uproszczenie wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji inwestycji, a także ułatwić proces inwestycyjny dotyczący budowy/przebudowy sieci ciepłowniczej – czytamy w raporcie PTEC.
Podczas konferencji prasowej w Centrum Prasowym PAP, Prezesa PTEC – Dariusz Marzec ogłosił też zmianę nazwy z PTEZ na PTEC (Polskie Towarzystwo Energetyki Cieplnej), co odzwierciedla nową wizję Towarzystwa, które będzie aktywnie wspierać rozwój ciepłownictwa w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju i unijną politykę klimatyczno-energetyczną. W trakcie panelu dyskusyjnego eksperci omówili kwestię przyszłości sektora ciepłownictwa w Polsce, skupiając się na wyzwaniach związanych z modernizacją i zwiększeniem udziału OZE w produkcji ciepła.
